Aybüke Türk Haber "Habere Bozkutça Bakış"
ABD yönetimi, İran’ı nükleer silah geliştirmekten vazgeçirmek için 30 milyar dolarlık sivil nükleer enerji desteği, yaptırımların hafifletilmesi ve dondurulmuş fonların serbest bırakılmasını içeren gizli bir teklif sundu. Teklif, Katar gibi bölgesel aktörler aracılığıyla Tahran’a iletildi.
ABD, nükleer silah üretiminde ciddi bir başarı elde etmesinden korktuğu İran’ı bastırmak için her türlü yolu denemeye devam diyor…
22 Haziran günü bu konudaki kararlılığını göstermek için İran’daki nükleer tesislere hava saldırısı düzenleyen Donald Trump yönetimi, şimdi farklı bir teklifle Tahran’ın karşısına çıkacak.
CNN International’ın haberine göre, Trump yönetimi, çatışmalar sonrası masadan kalkan İran’ı yeniden müzakere masasına çekmek amacıyla dikkat çekici bir teklif hazırladı.
Çatışmalara rağmen kapalı kapılar ardında temaslarını sürdüren ABD ve İran, Beyaz Saray’da gerçekleştirilen gizli bir toplantıda Trump’ın sunduğu bir teklifi görüştü.
ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile Körfez ülkelerinden yetkililer arasında görüşülen teklif, ekonomik teşvikler ve katı şartları bir araya getirerek ABD-İran ilişkilerini yeniden yapılandırmayı ve İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeyi hedefliyor.
PARAYI ABD DEĞİL, KÖRFEZ ÜLKELERİ ÖDEYECEK
Teklife göre ABD, İran’a sivil enerji üretimi için bir nükleer program kurmasına yardımcı olmak için 30 milyar dolar verecek.
Tesiste uranyum zenginleştirme faaliyetlerine kesinlikle izin verilmeyecek.
Donald Trump, 30 milyar dolarlık finansmanı, ABD yerine Körfez ülkelerine ödetmeyi planlıyor.
TEKLİFİN İÇERİĞİ
Programın finansmanının ABD tarafından değil, Körfez ülkeleri tarafından karşılanması planlanıyor. Teklif, bazı yaptırımların kaldırılmasını ve yabancı bankalarda dondurulmuş 6 milyar dolarlık İran fonlarının serbest bırakılmasını da kapsıyor.
Ayrıca, ABD’nin geçtiğimiz hafta sonu “sığınak delici bombalarla” vurduğu Fordo nükleer tesisinin yerine yeni bir sivil nükleer tesis inşa edilmesi öneriliyor.
Ancak İran’ın bu tesisi kullanıp kullanamayacağı veya teklifin ciddiyetle ele alınıp alınmadığı henüz belirsiz.
Teklifin değişmez şartı, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması. Bunun yerine, zenginleştirilmiş uranyumun ithal edilmesi öneriliyor. Bu yaklaşım, Birleşik Arap Emirlikleri’nin nükleer modeliyle karşılaştırılıyor. Ancak İran, uranyum zenginleştirme yasağı talebini uzun süredir reddediyor.
Witkoff, Çarşamba günü CNBC’ye yaptığı açıklamada, ABD’nin İran ile “kapsamlı bir barış anlaşması” hedeflediğini belirtmişti. Yönetim, tüm tekliflerin İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeye yönelik olduğunun altını çizdi.
ABD, İran’a yalnızca sivil amaçlı bir nükleer program kurmasına izin verileceğini belirtirken, bu program kapsamında gerekli uranyumun İran tarafından zenginleştirilmesine kesinlikle karşı çıkıyor. Washington’un önerisine göre, zenginleştirilmiş uranyumun İran’a ithalat yoluyla sağlanması planlanıyor. ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff, bu yaklaşımı Birleşik Arap Emirlikleri’nin izlediği nükleer enerji modeliyle kıyasladı.
Öte yandan, eski Başkan Donald Trump çarşamba günü yaptığı açıklamada İran’la gelecek hafta yeni görüşmeler yapılabileceğini duyurdu. Ancak İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, böyle bir temasın planlandığına dair ellerinde bir bilgi bulunmadığını açıkladı. CNN’e konuşan kaynaklar da şu ana kadar herhangi bir kesin tarih belirlenmediğini ifade etti.
Witkoff’un Körfez temsilcileriyle gerçekleştirdiği gizli toplantıda şekillenen tekliflerin, Katar gibi bölgesel aktörler aracılığıyla İran’a iletildiği bildirildi. ABD tarafı, artan diplomatik baskının sonuç getirmesini bekliyor. Trump yönetimi, son iki haftada yaşanan askeri ve siyasi gelişmelerin ardından İran’ın şartlara daha açık hale gelebileceğini ve nükleer silah geliştirme yönündeki adımlarını durdurabileceğini umuyor.
İran Parlamentosu’nun geçtiğimiz günlerde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile iş birliğini sona erdirecek bir yasayı onaylaması ile, ülkenin nükleer faaliyetlerini daha da gizli yürütmeye hazırlandığı değerlendiriliyor.
ABD ile İran, İsrail’in askeri operasyonu öncesinde beş tur müzakere gerçekleştirmişti. Altıncı turun Umman’da yapılması planlanıyordu. Ancak İsrail’in saldırıları nedeniyle bu görüşme iptal edildi.
